اهمیت فسفر در گیاهان چیست؟ علائم کمبود فسفر در گیاهان

فسفر به عنوان دومین عنصر کلیدی برای تمام گیاهان روی کره زمین ضروری شناخته می شود. بدون تامین این عنصر برای گیاهان بدون شک محصولات کشاورزی کاهش عملکرد خواهند داشت. فسفر به عنوان یک عنصر مهم شناخته می شود که در توسعه ریشه نقش زیادی دارد و تامین کننده انرژی گیاهان است.

کمبود فسفر در گیاهان به ویژه در یک دهه اخیر که میانگین فسفر قابل جذب خاک ها به کمتر از 8 میلی گرم بر کیلوگرم خاک رسیده، در اکثر مناطق مطرح است. این یک زنگ خطر برای کشاورزی محسوب می شود که می‌ تواند اثرات منفی بر رشد و تولید محصولات زراعی، باغی داشته باشد. فسفر دقیقا نقش استارت در ماشین و تولید انرژی دارد. جالب است بدانید در اندام های گیاهی یک پمپ داریم به عنوان پمپ تولید آدنوزین تری‌ فسفات ATP)) که دائم در حال تولید انرژی است. مهمترین عنصر برای فعال کردن این پمپ، فسفر به شمار می رود. عوامل مختلفی می‌ توانند منجر به کمبود فسفر در گیاهان شوند. کمبود فسفر در گیاهان می‌ تواند تأثیرات جدی روی رشد و عملکرد آن‌ ها داشته باشد. رفع این مشکل با استفاده از روش های مختلفی که فسفر را تأمین می‌ کنند، می‌ تواند بهبود قابل توجهی در رشد و عملکرد گیاهان به همراه داشته باشد.

این مقاله به دنبال پاسخ به این سوالات است که

* نقش فسفر در گیاهان؟

* تشخیص کمبود فسفر در گیاهان؟

* چگونه فسفر خاک را افزایش دهیم؟

* کمبود فسفر در انگور، پسته و مرکبات؟

* بهترین کود فسفره چیست؟

شکل سیکل فسفر در خاک و کشاورزی، نقش فسفر در گیاه و درختان میوه؟

فسفر عاملی اساسی در فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاهان محسوب می شود. برای تولید انرژی، تنظیم فعالیت آنزیم‌ ها و ساختار سلولی وجود عنصر فسفر ضروری است. فسفر یکی از اصلی‌ ترین عناصر اصلی برای گیاهان به شمار می رود. بسیاری از فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی حیاتی گیاهان از جمله فتوسنتز، انتقال انرژی و تقسیم سلولی نیازمند حضور فسفر هستند. فسفر به عنوان جزء اصلی اسیدهای نوکلئیک DNA و RNA و همچنین فسفولیپیدها در سلول‌ های گیاهی عمل می‌ کند. علاوه بر این، فسفر در ساختارهای سلولی اندامک های گیاهی حضور دارد. آدنوزین تری‌ فسفات (ATP) که حاوی فسفر است، به عنوان یک منبع اصلی انرژی در فرآیندهای سلولی و تنفسی گیاهان عمل می‌ کند. این عنصر مهم در ساختار آنزیم‌ ها و کوفاکتورها حضور دارد. فعالیت آنزیمی گیاهان کاملا وابسته به وجود عناصری از جمله فسفر است. چنانچه فسفر به اندازه کافی در خاک نباشد، رشد و توسعه ریشه و در نتیجه اندام های تولید گل و تشکیل میوه و دانه دچار اختلال شده و در نهایت تولید کاهش خواهد یافت.

تشخیص کمبود فسفر در گیاهان

علائم کمبود فسفر در گیاهان کمی با هم متفاوت است. برخی از این عوامل را که می توانند به خوبی تشخیص داده شوند برای بدین شرح هستند.

• کاهش رشد ریشه و اندام گیاهان، از علائم کمبود فسفر در گیاهان

یکی از نشانه های کمبود فسفر در گیاهان کاهش رشد در ریشه و اندام های تولید گل و میوه است. کمبود فسفر می‌ تواند باعث کاهش سرعت رشد گیاهان شود. در این شرایط گیاهان ممکن است کوچک تر و ضعیف‌ تر شوند و عملکرد آن ها در گل و میوه دادن نیز کاهش می یابد.

• تغییر رنگ و رنگ پریدگی در برگ ها و سایر اندام هوایی

یکی دیگر از نشانه های کمبود فسفر در گیاهان، تغییر رنگ و رنگ پریدگی در برگ ها و سایر اندام هوایی است. گیاهان ممکن است به علت کمبود فسفر، رنگ برگ‌ هایشان را از دست بدهند. در این شرایط با کمبود فسفر، برگ‌ ها معمولا به رنگ سبز تیره و یا مشکی و بعضا به صورت ارغوانی تغییر می‌ کنند.

• محدود شدن رشد ریشه گیاهان، از نشانه های کمبود فسفر در گیاهان

رشد محدود ریشه‌ ها از دیگر علائم کمبود فسفر است. کمبود این عنصر می‌ تواند باعث محدود شدن رشد و توسعه ریشه‌ ها شود. در این مواقع ریشه یا تشکیل نمی شوند و یا به میزان کمی رشد پیدا نمی کند. این موضوع می‌ تواند منجر به کاهش جذب آب و عناصر غذایی دیگر توسط گیاهان شود.

• مشاهده شاخ و برگ های پژمرده

تشکیل شاخه‌ ها و برگ‌ های پژمرده و کج و معوج و بدشکل یکی از نشانه های احتمالی کمبود فسفر است. در بعضی موارد گیاهان ممکن است به علت کمبود فسفر، شاخه‌ ها و برگ‌ های بی حال و پژمرده تولید کنند. این امر می‌ تواند به دلیل کاهش فعالیت سلول‌ های رشدی در گیاهان باشد.

• کاهش عملکرد تولید محصول از علائم کمبود فسفر در گیاهان

کمبود فسفر می‌ تواند باعث کاهش عملکرد تولید گیاهان شود. برای مثال در صورتی که کشاورزان در مزارعشان با کمبود فسفر مواجه باشند، میزان محصول تولیدی به نسبت سال قبل ممکن است کاهش یابد.

• کوتاه و باریک شدن برگ گیاهان

کوتاه شدن و باریک شدن برگ ها را می توان یکی از علایم کمبود فسفر در گیاهان نام برد. گاهی اوقات برگ های گیاهان مبتلا به کمبود فسفر کوتاه و باریک می شوند.

• کاهش مقاومت گیاه در برابر آفات و بیماری ها

کاهش مقاومت گیاه به بیماری ها و آفات را یکی از مهم ترین علایم کمبود فسفر در گیاهان می توانیم نام ببریم. گیاهان مبتلا به کمبود فسفر مقاومت کمتری در برابر بیماری ها و آفات دارند.

دلایل کمبود فسفر در گیاهان

اکنون برای شما ممکن است سوال پیش بیاید که دلایل کمبود فسفر در گیاهان کدامند؟ چرا گیاهان و خاک دچار کمبود فسفر می شوند؟

یکی از دلایل کمبود فسفر در گیاهان، عدم وجود آبیاری کافی است. فسفر در خاک به صورت محلول در آب وجود دارد و به وسیله ریشه‌ های گیاه جذب می‌ شود. اگر گیاه آب کافی برای جذب فسفر نداشته باشد، فسفر به‌ خوبی جذب نمی‌ شود و کمبود فسفر در گیاه ایجاد مشاهده خواهد شد.

دیگر دلیل کمبود فسفر در گیاهان، ترکیبات شیمیایی خاک است. در برخی از خاک‌ ها میزان آهک زیادی وجود دارد. به عبارتی خاک از نظر علوم خاک شناسی خاک آهکی محسوب می شود. در این شرایط فسفر به صورت غیر قابل جذب درآمده و شرایط برای جذب توسط گیاه با مشکل مواجه خواهد شد.

علاوه بر این موارد برخی عوامل دیگر نیز می‌ توانند باعث کمبود فسفر در گیاهان شوند. تغییرات بالای pH خاک از جمله همین دلایل است. با توجه به اینکه در این شرایط جذب فسفر در شرایط قلیایی محدود می شود، با کمبود فسفر در خاک مواجه خواهیم شد. در این شرایط استفاده از کودهایی که علاوه بر فسفر دارای گوگرد و بنیان سولفات باشند، مناسب است. کود سوپرفسفات ساده که علاوه بر فسفر دارای گوگرد است را می توان گزینه ای مناسب در این زمینه نام برد. علاوه بر این اضافه کردن کود گوگردی برای کاهش و تعدیل pH خاک نیز می تواند راهکاری مناسب به شمار رود.

روش های تشخیص کمبود فسفر در گیاهان

برای تشخیص کمبود فسفر در گیاهان و خاک، چند روش وجود دارد. آگاهی از احتمال بروز کمبود عنصر غذایی فسفر برای گیاهان از راه های مختلفی امکان پذیر است. دو روش تجزیه خاک و تجزیه برگ گیاه برای به دست آوردن مقادیر صحیح و مناسب را باید مدنظر قرار داد. بروز علائم کمبود فسفر در گیاهان نیز یکی دیگر از این روش ها خواهد بود. با شناخت این علایم می توان به رفع این کمبود و در نتیجه فراهم نمودن شرایط رشد مطلوب گیاهان همت گمارد.

1. آزمون خاک

با آزمون خاک از طریق نمونه برداری صحیح و اندازه گیری خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و به ویژه غلظت فسفر قابل جذب خاك مشخص خواهد شد که تا چه حد شرایط خاك برای تأمین رشد بهینه گیاه و دستیابی به عملکرد مورد انتظار است. علاوه بر این مشخص می شود که چه میزان عنصر فسفر برای رشد کافی محصول در طول فصل سال مورد نیاز خواهد بود.

برنامه آزمون خاك شامل مراحل مختلف است.

الف- نمونه برداری صحیح از خاك

ب- تجزیه صحیح خاک در آزمایشگاه تجزیه خاک و گیاه (ما در کارخانه کودیران دارای آزمایشگاه خاک شناسی مجهز بوده و آماده ارائه خدمت به کشاورزان عزیز هستیم) به منظور تعیین دقیق غلظت فسفر قابل جذب خاك

ج- تفسیر نتایج آزمایشگاهی و انجام توصیه کودی که توسط کارشناسان تغذیه گیاهی صورت می گیرد.

• تجزیه گیاه (آزمایش برگ)

یکی دیگر از راه های آگاهی از کمبود فسفر گیاهان و سپس تصمیم گیری برای توصیه مصرف کود فسفره، تجزیه گیاه محسوب می شود. اگر کمبود فسفر در ابتدای رشد تشخیص داده شود، امکان اصلاح وجود داشته و کاهش عملکرد و کیفیت محصول به حداقل ممکن خواهد رسید. تجزیه گیاه تنها کمبود و یا بیش بود عناصر غذایی را نشان می دهد. با وجود اینکه تجزیه گیاه نمی تواند جانشین آزمون خاک شود ولی هنگامی که در کنار آزمون خاک انجام گیرد، می تواند در جهت تکمیل توصیه کودی مؤثر واقع شود. تجزیه گیاه پس از توصیه و مصرف کود می تواند نشان دهد که تا چه حد مصرف کود مؤثر واقع شده است.

حد مطلوب فسفر در گیاهان

شناخت حد مطلوب و مورد نیاز فسفر در گیاهان کمک می کند تا به میزان نرمال از این عنصر بر روی خاک استفاده کنید.

در گیاهان زراعی، گلخانه ای، گل و گیاه زینتی و آپارتمانی: 2/0 تا 4/0 درصد(%)

در درختان میوه (پسته، سیب و گلابی، مرکبات و…) 15/0 تا 25/0 درصد(%)

حد مطلوب فسفر در خاک های زراعی 13 تا 15 میلی گرم بر کیلو گرم (ppm)

حد مطلوب فسفر در خاک های باغی 11 تا 13 میلی گرم بر کیلو گرم(ppm)

کودهای شیمیایی حاوی فسفر و توصیه آن ها

کمبود فسفر در گیاهان می تواند به علت پایین بودن فسفر بومی خاك و یا کود دهی کم فسفر باشد. موضوع دیگر اینکه خاک های با pH بالا در خاک های قلیایی و آهکی بوده که در این شرایط جذب فسفر را کاهش می دهد. در این شرایط حرکت فسفر در خاک بسیار محدود شده و تحرک پذیری مناسبی ندارد. با توجه به اینکه ریشه گیاه به خصوص در مراحل قبل از زایشی در عمق خاک قرار دارد، بنابراین لازم است کودهای فسفره در عمق مناسب خاك مصرف شوند و یا آنکه به همراه بذرکار در زیر بذر با فاصله ای مشخص قرار گیرند. این نکته را فراموش نکنید که از پخش سطحی کود فسفاته باید خودداری نمود.

برای افزایش کارایی مصرف کود فسفری نکات زیر لازم است مدنظر قرار گیرند.

الف) مصرف کود فسفری به صورت نواری به ویژه در خاک های اسیدی و قلیایی

ب) استفاده از ارقام کارآمد

ج) مصرف سایر عناصر غذائی به مقدار کافی.

د) کنترل علف های هرز

ه) مصرف کافی آب

و) کنترل فرسایش داخل مزرعه

معرفی بهترین کودهای فسفره متداول در کشور

استفاده از بهترین کودهای فسفره می تواند به تامین این عنصر حیاتی در خاک کمک کند. ما در این بخش به معرفی بهترین کودهای حاوی فسفر می پردازيم.

* دی آمونیوم فسفات با 46 درصد P2O5

* کود سوپر فسفات تریپل با 46 درصد

* سوپر فسفات ساده حاوی 22 درصد فسفر کل به صورت % P2O5 (با حداقل فسفر محلول در آب 16 درصد) ضمنا این کود به دلیل داشت 4 درصد اسید فسفریک و 10 درصد گوگرد علاوه بر کنترل شوری خاک در تعدیل و تنظیم pH خاک نقش موثری دارد. علاوه بر این با دارا بودن کلسیم از منبع سولفات کلسیم قادر است نیاز این عنصر را در محصولات کشاورزی و به ویژه درختان میوه را تامین می نماید. برای خرید این کود می توانید به شرکت کیمیا رویش مهر پارس مراجعه کنید. (کودیران اولین تولید کننده کود سوپرفسفات ساده در ایران)

* کودهای آلی فسفری و کودهای زیستی

* در دو دهه اخیر کودهای با راندمان بالا معرفی شده مانند کود فسفر بالا 10-52-10 و همچنین کود اوره فسفات و همچنین اسید فسفریک که در مقایسه با کودهای سنتی کارایی بالاتری دارند.

زمان و نحوه مصرف کودهای فسفره

توصیه نحوه مصرف کودهای فسفری بر این است که عموما کود فسفره گرانوله قبل از کاشت و یا هم زمان با کاشت مصرف گردد. مصرف فسفر در این دوره تأثیر زیادی بر روی تعداد پنجه و توسعه سیستم ریشه ای دارد. به دلیل تثبیت فسفر در خاك و عدم تحرك آن در مقایسه با کودهای نیتروژنی بهتر است کود فسفری با دستگاه بذرکار –کودکار، در زیر بذر قرار گیرد. در کل مصرف کودهای فسفره به صورت نواری نسبت به روش دست پاش و یا پخش سطحی از اولویت بیشتری برخوردار است.

کودهای زیستی فسفر را می توان با بذر و به صورت بذرمال مصرف نمود.

کودهای فسفر بالا محلول نظیر 10-52-10 را می توان همراه آب آبیاری مصرف کرد.

علائم کمبود فسفر در برخی محصولات مهم کشاورزی

کمبود فسفر در گیاهان و محصولات کشاورزی علائمی از خود بروز خواهد داد. به محض مشاهده نخستین علائم باید برای رفع مشکل به وجود آمده اقدامات لازم را انجام دهید. ما در این بخش علائم کمبود فسفر برخی از محصولات را برای شما بیان کرده ایم.

• سیب زمینی

کمبود فسفر رشد بوته های سیب زمینی را کاهش می دهد. گیاهان فقیر از فسفر، لاغر و کوچکتر از اندازه طبیعی هستند. ایجاد لکه های قهوه ای در بافت گوشتی غده های سیب زمینی ممکن است به دلایل دیگری بجز کمبود فسفر (مثلا بیماری های ویروسی یا خسارت ناشی از گرما یا سرمازدگی) نیز باشد.

• سبزی و صیفی جات

به دلیل نقش فسفر در انتقال انرژی مورد نیاز رشد، در گیاهانی که در خاک های دچار کمبود فسفر رشد می کنند، ابتدا رشد ریشه متوقف شده و در پی آن رشد شاخسار کاهش یافته و بلوغ گیاه به تأخیر می افتد. علائم اولیه کمبود فسفر در گوجه فرنگی، ایجاد رنگ قرمز در قسمت زیری برگ ها است.

• درختان میوه

علائم کمبود فسفر در اواخر تابستان بعد از کامل شدن رشد رویشی فعال کمتر مشخص می شود. در این دوره مقدار فسفر جذب شده به وسیله ریشه ها به صورت کند و پیوسته با نیاز گیاه همخوانی دارد. بنابراین بهترین زمان برای ارزیابی علائم کمبود فسفر، اوایل فصل یعنی در دوره رشد رویشی فعال است.

• انگور

کمبود فسفر در انگور سبب می شود تا برگ این گیاهان به رنگ سبز تیره تا ارغوانی درآید. کاهش اندازه برگ، پیچ خوردگی و خشکی برگ ها نیز از علائم کمبود فسفر در این گیاهان است.

• ذرت

کمبودهای شدیدتر فسفر در ذرت معمولا سبب ارغوانی یا قهوه ای شدن برگ ها می شود. این علائم از نوک برگ های مسن شروع شده و به سمت برگ های جوان گسترش می یابد. هنگام مواجهه با کمبود فسفر در ذرت رنگ ارغوانی کاملا واضح است.

• مرکبات

خشک و بدشکل‌ شدن برگ‌ ها، ضخیم‌ شدن پوست میوه، جهش بهاره ضعیف در رشد توسط درخت، برنزه‌ شدن برگ‌ های درخت در پاییز، خشکیدگی سرشاخه از جمله علائم کمبود فسفر در مرکبات هستند.

نقش فسفر در ریشه زایی

اثر فسفر در ریشه زایی به حدی مهم است که برای رشد و توسعه گیاهان باید جهت کمک به بالا بردن این فرآیند بنیادی اهمیت زیادی برای این عنصر قائل بود. همانگونه که می‌ دانید بخش زیادی از گیاهان برای اینکه در شروع رشد عملکرد مناسبی داشته باشند باید ریشه‌ های اولیه خود را تقویت کنند. اگر چه می‌ توان برای داشتن ریشه‌ های قوی از محرک‌ های موجود مانند هورمون‌ های گیاهی استفاده کرد ولی به شما توصیه می‌ کنیم به سراغ گزینه هوشمندانه تر بروید. امروزه انواع مواد مغذی ریشه‌ زا و کودها می‌ توانند به روند رشد طبیعی ریشه کمک فراوان داشته باشند. با تقویت ریشه می‌ توان شرایط گیاه را به میزان قابل توجهی بهبود داد.

همانگونه که از نام محرک ریشه پیداست، استفاده از این محصولات به تقویت ریشه گیاه کمک می‌ کند. این محصولات می‌ توانند سیستم ریشه‌ ای را قوی‌ تر و سالم‌ تر کرده و همچنین گیاه را سالم‌ تر و قوی‌ تر تحویل دهند.

برای توسعه و رشد ریشه می‌ توان از انواع کود و مواد مغذی استفاده کرد. منابع طبیعی ارگانیک مانند فسفر و پتاسیم گزینه‌ های ایده‌ آل برای ریشه زایی و تقویت ریشه هستند. به همین علت امروزه تاکید می‌ شود که برای تقویت ریشه گیاهان می‌ توان به سراغ کودهای تجاری NPK رفت. در این کودها می‌ توان نیتروژن، فسفر و پتاسیم را با درصدهای مختلف مشاهده نمود. بسته به نیازی که دارید، می‌ توانید از بین انواع کودهای ماکرو بهترین انتخاب را داشته باشید.

نقش فسفر در ریشه زایی، گل دهی و باردهی گیاه پررنگ است. این عنصر که در کودهای تقویت شده به عنوان ماده اصلی جهت ریشه‌ دهی و گلدهی قرار می‌ گیرد، با کمک پتاسیم می‌ تواند به تقویت ریشه گیاه کمک فراوان داشته باشد. برای میوه‌ ها و سبزیجات فرمول‌ های با فسفر بالا انتخابی ایده‌ آل خواهند بود. اگرچه برای تقویت رشد ریشه و بهبود میوه باید فسفر را همراه پتاسیم به کار گرفت ولی نقش فسفر در ریشه زایی به مراتب نسبت به سایر عناصر بیشتر است.

با هدف بهبود گلدهی و میوه‌ دهی و همچنین افزایش ریشه زایی توصیه می‌ کنیم قبل از کاشت به سراغ استفاده از فسفر و پتاسیم بروید. حتما در نزدیک ریشه و عمق خاک از کودهای حاوی فسفر و پتاسیم استفاده نمایید.

مهمترین اثر فسفر در ریشه زایی

تا اینجا به نقش فسفر در ریشه زایی اشاره کرده‌ ایم. با این حال بد نیست بدانید که برای رشد و توسعه گیاهان نیز نقش این عنصر بسیار پررنگ است. اگر بخواهیم از جنبه‌ های مختلف به بررسی نقش فسفر در ریشه زایی بپردازیم، موارد زیر را نام خواهیم برد.

• افزایش قدرت جذب آب و مواد غذایی

نقش فسفر در ریشه زایی را می‌ توان هنگامی مشاهده کرد که آب و مواد غذایی با قدرت بیشتری جذب گیاه می‌ شوند. هر اندازه ریشه‌ های گیاهان بیشتر و توسعه یافته‌ تر باشند، توانایی به مراتب بالاتری برای جذب مواد غذایی و آب از خاک خواهند داشت. فسفر می‌ تواند به این روند کمک کرده و ریشه‌ های گیاه را برای جذب آب و مواد غذایی تحریک کند. با تحریک رشد گیاهان، ریشه‌ ها می‌ توانند از اعماق زمین آب و مواد غذایی مورد نیاز خود را دریافت نمایند.

• بهبود استقرار گیاه

یکی دیگر از مهمترین اثرات فسفر در ریشه گیاهان قوی‌ تر کردن آن ها و کمک به استقرار گیاه در خاک است. هر اندازه ریشه‌ ها گسترده‌ تر و قوی‌ تر باشند، به خوبی می‌ توانند در خاک مستقر شوند. این شرایط سبب می‌ شود که در برابر تنش‌ های محیطی مانند باد و خاک گیاهان مقاومت به مراتب بیشتری داشته باشند.

• تاثیر بر متابولیسم انرژی

همانگونه که عنوان کردیم فسفر می‌ تواند به عنوان یک عنصر کلیدی نقش زیادی در تولید آدنوزین تری فسفات یا ATP داشته باشد. با توجه به اینکه آدنوزین تری فسفات برای بخش زیادی از فرآیندهای متابولیکی منبع اصلی انرژی است، با تقویت آن می‌ توان بر متابولیسم انرژی افزود. عنصر فسفر در این زمینه می‌ تواند کارایی به مراتب زیادی داشته باشد.

آزمون بررسی سطح فسفر خاک

در ارزیابی وضعیت تغذیه گیاهان، آزمون سطح فسفر خاک اهمیت زیادی دارد. با توجه به اینکه واکنش‌ های گیاه در خاک‌ ها نسبت به کود فسفر با سطوح مختلف متفاوت است، حتما باید به بررسی سطح این عنصر پرداخت. گیاهان معمولا به کودهای فسفره با دفعات بیشتر واکنش قوی‌ تر نشان می‌ دهند. به همین علت می‌ توان بیان کرد که برای رشد و توسعه گیاهان اهمیت بالای فسفر تا چه اندازه مشهود خواهد بود. در طرف مقابل اگر سطح فسفر موجود در خاک نیز بالا رود، واکنش‌ ها به کود فسفر نیز قابل مشاهده است. این موضوع نشان می‌ دهد که بین خاک و نیاز گیاهان تناسب مقدار باید حفظ شود. توصیه می‌ کنیم حتما جهت استفاده بهینه از انواع کودهای فسفره به دقت میزان سطح موجود این عنصر در خاک را ارزیابی کرده و آن را در حد مناسب نگه دارید. استفاده از فسفر به مقدار کافی در خاک به بهبود عملکرد گیاهان و رشد آن ها کمک فراوان می‌ کند. علاوه بر این قرارگیری سطح فسفر خاک در میزان نرمال سبب افزایش بهره‌ وری محصول نیز می‌ شود.

کود فسفر برای گیاهان آپارتمانی

به احتمال فراوان برای شما این سوال پیش بیاید که آیا کود فسفر برای گیاهان آپارتمانی مناسب است یا خیر؟

بررسی فواید کود فسفر برای گیاهان آپارتمانی نشان می‌ دهد که این عنصر ضرورت زیادی برای آن ها دارد. استفاده از کود فسفر برای گیاهان آپارتمانی سبب تحریک رشد ریشه آن ها می‌ شود. با توجه به اینکه گیاهان آپارتمانی همواره در معرض ابتلا به قارچ‌ ها و عوامل بیماری زای مختلف هستند، باید به سراغ محصولاتی بروید که آن ها را در برابر این معضلات مقاوم کنند. کود فسفر می‌ تواند در برابر عوامل بیماری زا و قارچ‌ ها مقاومت گیاهان آپارتمانی را به میزان قابل توجهی بالاتر ببرد.

اگر قبل از کاشت گیاهان آپارتمانی به سراغ استفاده از کود فسفر در خاک آن ها بروید، به نحو احسنت رشد دانه یا بذر آن ها بهبود خواهد یافت. یادآور می‌ شویم که کود فسفر برای گیاهان آپارتمانی می‌ تواند به عنوان یک عنصر ضروری در استحکام دیواره سلولی آن ها نقش آفرینی کند.

مهمترین فواید کود فسفر برای گیاهان آپارتمانی را در حالت کلی می‌ توان موارد زیر نام برد.

کمک به تحریک رشد ریشه گیاهان آپارتمانی

افزایش مقاومت گیاهان آپارتمانی در برابر عوامل بیماری‌ زا و قارچ‌ ها

کمک به بهبود رشد گیاهان آپارتمانی (اگر قبل از کاشت در خاک افزوده شود)

کمک به افزایش استحکام دیواره سلولی

کمک به ایستاده نگه داشتن گیاهان آپارتمانی

علایم کمبود فسفر در برخی گیاهان

بررسی علائم کمبود فسفر در برخی گیاهان و محصولات نشان می‌ دهد که اگر این عنصر ضروری برای آن ها تامین نشود، نشانه‌ هایی از خود بروز خواهند داد. با توجه به اینکه فراهم کردن عناصر مغذی و تغذیه بهینه نقش مهمی در افزایش کیفیت و سودآوری کشاورزی دارد، به هیچ عنوان از کنار نام فسفر نباید به سادگی گذر کرد. برخی از علائم کمبود فسفر در گیاهان را می‌ توان موارد زیر نام برد.

علائم کمبود فسفر در گوجه فرنگی

یکی از عناصر و مواد مغذی ضروری برای گوجه فرنگی که به ریشه زایی بهتر و همچنین افزایش مقاومت گوجه فرنگی در زمستان کمک فراوان می تواند داشته باشد، فسفر است. اگر به دنبال بلوغ بهتر و سریع‌ تر گوجه فرنگی هستید، عنصر فسفر را برای آن تامین نمایید. از جمله علائم کمبود فسفر در گوجه فرنگی تغییر رنگ برگ‌ های آن از سبز به ارغوانی به شمار می‌ رود. علاوه بر این کمبود فسفر در گوجه فرنگی سبب دوکی شدن شکل بوته‌ ها می‌ شود. اگر گوجه فرنگی فسفر مورد نیاز خود را دریافت نکند، با توقف رشد مواجه خواهد شد. علائم دیگری نیز در این زمینه می‌ توانند هنگام کمبود فسفر نمایان شوند.

کوچک شدن برگ‌ های بالغ

کم شدن ریشه‌ های فرعی

خم شدن برگ ها به سمت پایین

نازک شدن ساقه‌ ها

قهوه‌ ای شدن ریشه‌ ها

علائم کمبود فسفر در غلات

کمبود فسفر در غلات را جدی بگیرید. هنگامی که در غلات مانند جو، ذرت و گندم کمبود فسفر به وجود می‌ آید، با تغییر رنگ غیر عادی آن ها مواجه خواهید شد. معمولا رنگ این گیاهان با کمبود عنصر فسفر تغییر پیدا می‌ کند. برگ این گیاهان از رنگ سبز به سمت آبی تیره میل خواهد کرد. علاوه بر این رنگ ساقه غلات هنگامی که دچار کمبود فسفر شوند به سمت بنفش تغییر خواهد یافت.

تیره شدن رنگ سبز برگ‌ ها

کند شدن رشد غلات

کاهش رشد ریشه

تولید خوشه‌ های کوچک

کوچک شدن سنبله‌ های گندم

پیچیده شدن برگ‌ ها

تاخیر در رسیدن دانه

علائم کمبود فسفر در چغندر قند

بررسی علائم کمبود فسفر در چغندر قند نشان می‌ دهد که این گیاه رنگ سبز خود را از دست می‌ دهد. کمبود فسفر می‌ تواند رشد چغندر را تا حد زیادی کاهش داده و ظاهر این گیاه را نیز سفت کند. اگر چغندر قند نتواند فسفر مورد نیاز خود را دریافت نماید، با سفید شدن رنگ برگ ها مواجه خواهد شد. به عقب افتادن رشد کامل گیاه، تیره شدن رنگ سبز برگ‌ ها و سفید شدن قسمتی از برگ‌ های چغندر قند را می‌ توان از جمله علائم کمبود فسفر در این گیاه نام برد. گاهی اوقات رنگدانه‌ های بنفش در حاشیه برگ چغندر قند نیز نشان از کمبود این عنصر بر روی آن می‌ دهد. یادآور می‌ شویم که کمبود فسفر ممکن است به پوسیده شدن کل گیاه نیز منجر شود.

علائم کمبود فسفر در پسته

به ندرت می‌ توان بر روی برگ درختان پسته علائم کمبود فسفر را مشاهده کرد. گاهی اوقات هنگامی که پسته با کمبود فسفر مواجه شود، با تغییر رنگ برگ، سرشاخه‌ ها به سمت ارغوانی روانه خواهد شد. در این شرایط برگ درخت پسته به تدریج می‌ ریزد. برهنه شدن درخت پسته، باریک شدن ساقه‌ ها و همچنین محدود شدن رشد ریشه درخت پسته را می‌ توان از دیگر علائم کمبود فسفر نام برد. گاهی اوقات با فاصله زیاد بین گره‌ های درخت پسته نیز هنگام کمبود فسفر مواجه می‌ شویم.

بهترین زمان مصرف کود فسفر

فسفر تاثیر بسزایی بر رشد ریشه‌ ها دارد و برای توسعه و رشد آن‌ ها عنصری مورد نیاز است. به همین دلیل بهتر است که کود فسفر قبل از کاشت محصول و یا در زمان کاشت آن‌ ها مورد استفاده قرار گیرد. پس تقریبا می‌ توان گفت که زمان مناسب برای کوددهی، قبل از کاشت محصول و در هنگام شخم زنی است.

نکته قابل توجه در خصوص استفاده از کود فسفر این است که مصرف زودتر این کود در خاک منجر به تجزیه بهتر آن و جذب سریع‌ تر هنگام رشد گیاه می‌ شود. باید دقت داشت که فسفر از عناصری است که مقدار زیاد آن از جذب عناصر دیگر توسط گیاه جلوگیری می‌ کند. بنابراین باید در مقدار مصرفی آن دقت و توجه کافی داشت.

خواص کودهای فسفره

جذب مواد غذایی از خاک از طریق ریشه صورت می‌ گیرد. فسفر رشد ریشه را تحریک می‌ کند. در نتیجه این فرآیند، رشد و توسعه خوب ریشه‌ ها منجر به جذب بیشتر مواد غذایی برای گیاهان می‌ شود.

فسفر برای انجام فتوسنتز، ذخیره و انتقال مواد مغذی در سراسر گیاه مورد نیاز است.

فسفر در بلوغ و رسیدگی محصولات در زمان مناسب نقش دارد.

فسفر به تثبیت نیتروژن در خاک کمک می‌ کند.

مواد مورد نیاز برای تشکیل ژن‌ ها بدون حضور فسفر نمی‌ توانند عملکرد خوبی داشته باشند.

انتقال ژن‌ ها از یک نسل به نسل دیگر فقط در حضور فسفر امکان پذیر است.

فسفر به این علت که منجر به سلامت و رشد خوب بخش‌ های مختلف گیاه می‌ شود، باعث افزایش مقاومت گیاهان به آفات و بیماری‌ ها خواهد شد.

تامین فسفر منجر به افزایش استحکام ساقه و شاخه‌ ها می‌ شود.

فسفر تشکیل گل و بذر را بهبود می‌ هد.

جمع بندی نکات کمبود فسفر در گیاهان

در این مقاله در مورد کمبود فسفر در گیاهان صحبت کردیم. هر چند این ماده به میزان کم در خاک برای گیاهان مورد نیاز است، اما نبود آن می تواند باعث مشکلات زیادی شود و رشد و توسعه‌ طبیعی گیاه را مختل می کند. کمبود فسفر در گیاهان می‌ تواند به دلایلی مانند فقر شدید فسفر ذاتی خاک، ترکیبات شیمیایی خاک و دیگر عوامل رخ دهد. علائم کمبود فسفر شامل کاهش رشد، تغییر رنگ برگ‌ ها، توسعه محدود ریشه‌ ها، تشکیل شاخه‌ ها و بدشکل شدن برگ ها و کاهش عملکرد تولید هستند. برای رفع کمبود فسفر، می‌ توان از کودهای حاوی فسفر استفاده کرد.

معرفی کود سوپر فسفات ساده تولیدی کودیران

آنالیز ضمانت شده کود

فسفر کل

(p2o5)

فسفر محلول در آب

(p2o5)

سولفات (گوگرد)

محلول در آب

اسید فسفریک

22%

16%

10%

4%

مزایای ویژه

سوپر فسفات ساده حاوی 22 درصد فسفر کل به صورت   P2O5با حداقل فسفر محلول در آب ( 16 درصد) ضمنا این کود به دلیل داشت 4 درصد اسید فسفریک و 10 درصد گوگرد علاوه بر کنترل شوری خاک در تعدیل و تنظیم pH خاک نقش موثری دارد. علاوه بر این با دارا بودن کلسیم از منبع سولفات کلسیم قادر است نیاز این عنصر را در محصولات کشاورزی و به ویژه درختان میوه را تامین می نماید. شکل دانه ای این کود باعث سهولت استفاده و توزیع و جذب سطحی آن توسط ریشه گیاهان می شود. این کود به دلیل داشتن اسید فسفریک و منابع سولفات، بافت خاک را متخلخل و باعث نفوذ کود همراه با آب تا ریشه گیاه و جذب عناصر موجود در آن توسط گیاه خواهد شد.

دستورالعمل فنی مصرف

بهترین زمان مصرف این کود در محصولات زراعی قبل از کاشت یا همزمان کاشت، توسط دستگاه کود کار و به شکلی است که زیر بذر قرار گیرد. (بدین منظور توصیه می شود کود در فاصله حدود 3 تا 5 سانتی متری كنـار و پاييـن تـر از محـل بـذر قرار گرفته ‌شود).

یکی از روش های بهینه و با هدف صرفه جویی در مقدار مصرف به ویژه در محصولات صیفی جات، مصرف آن به صورت نواری خواهد بود. بدین ترتیب می توان مقدار مصرف را تا 25 درصد کاهش داد.

در محصولات باغی مناسب ترین روش مصرف آن به صورت چالکود و یا کانال کود است که حداقل لازم است در عمق بیش از 40 سانتی متر و در محیط سایه انداز درخت مصرف گردد.

میزان توصیه (مصرف)

محصولات

مقدار مصرف (کیلوگرم در هکتار)

سیب زمینی، پیاز، پنبه، گوجه فرنگی، چغندرقند، ذرت و یونجه

150 تا 250

گندم، جو، کلزا، ارزن، برنج، تریتیکاله و حبوبات

100 تا 150

محصولات گلخانه ای ( خیار، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای و …)

150 تا 200

خربزه، هندوانه، طالبی و سایر صیفی جات به صورت مصرف نواری

100 تا 150

زعفران و گیاهان دارویی

100 تا 150

فضای سبز و گل و گیاه زینتی

75 تا 100

درختان میوه (دانه دار) سیب، گلابی، انگور، به، کیوی، زرشک

برای هر درخت 350 تا 600 گرم

درختان میوه هسته دار ( آلو، گوجه، هلو، شلیل، زردآلو، آلبالو، بادام و گردو)

برای هر درخت 250 تا 400 گرم

میوه های نیمه گرمسیری شامل مرکبات، خرما، انار، خرمالو، انجیر و زیتون

برای هر درخت 350 تا 500 گرم

سخن پایانی

نقش فسفر در گیاهان به حدی پررنگ و حائز اهمیت است که کارشناسان کشاورزی تاکید می‌ کنند پس از بررسی وضعیت خاک به میزان مناسب از این عنصر استفاده نمایید. ما در این مطلب تلاش کردیم به طور کلی علائم کمبود فسفر در گیاهان را برای شما شرح دهیم. اینکه چگونه فسفر خاک را افزایش دهیم و همچنین بهترین زمان مصرف کود فسفر در گیاهان نیز چه زمان هست را ما به طور کلی برای شما شرح داده‌ ایم. اگر به دنبال دریافت پاسخ سوالات خود در این خصوص هستید، کارشناسان و مشاورین مجموعه کودیران آمادگی پاسخگویی به سوالات شما را دارند.

اگر به دنبال دریافت قیمت کود حاوی فسفر هستید و قصد خرید انواع کود فسفره را دارید نیز ما محصولاتی متنوع با کیفیت بالا در فروشگاه اینترنتی کودیران در اختیار شما قرار داده‌ ایم.