بهترین روش‌ های اصلاح خاک شور کدامند؟ شوری خاک را چگونه درمان کنیم؟

روش‌ های اصلاح خاک شور متنوع هستند. همانگونه که می‌ دانید در امر زراعت و باغبانی، یکی از مشکلاتی که کشاورزان و باغداران عزیز در کشور ما با آن مواجه شده‌ اند، شوری خاک است. شوری خواب می‌ تواند تاثیر منفی بر روی رشد گیاهان و درختان بگذارد. در واقع یکی از مهمترین عواملی که رشد گیاهان را محدود می‌ کند، شوری خاک به شمار می‌ رود. شرایطی که سبب شده است تولیدات کشاورزی در کشور ما و در مناطقی که با این مشکل مواجه هستند کاهش یابد. همواره در برخی از مناطق کشور مانند مناطق خشک و نیمه خشک، کشاورزان و باغداران با مشکل شوری خاک دست و پنجه نرم می‌ کنند. به همین علت باید به دنبال استفاده از بهترین روش‌ های اصلاح خاک شور بروند. انجام این کار می‌ تواند به رشد بهتر گیاهان و تولید بیشتر محصولات کشاورزی کمک فراوان داشته باشد. با توجه به اینکه کشور ایران از جمله کشورهایی است که تکیه زیادی بر روی صنعت کشاورزی دارد و در عین حال تهدیدی تحت عنوان شوری خاک همواره این صنعت را در معرض مشکل قرار می‌ دهد، لازم است که با بکارگیری بهترین روش‌ های اصلاح خاک شور بتوان از بیشتر شدن آن جلوگیری به عمل آورد.

برای اصلاح خاک شور زمین‌ های کشاورزی می‌ توانید با کارشناسان و مشاورین مجموعه کودیران تماس بگیرید. اینکه برای رفع این مشکل چه اقداماتی انجام می گیرد و اصلاح خاک شور را با چه روش‌ هایی می‌ توان انجام داد را مشاورین و کارشناسان ما برای شما به خوبی مشخص می‌ کنند.

منظور از شوری خاک چیست؟

همانگونه که عنوان کردیم شوری خاک یکی از مشکلاتی به شمار می‌ رود که در کشاورزی ایران می‌ توان آن را مشاهده نمود. هنگامی که نمک‌ های قابل حل و عناصر معدنی در محلول آب و خاک تجمع زیادی داشته باشند، گیاه و محصول کشاورزی به سختی می‌ تواند مواد غذایی و آب را جذب کند. در اصطلاح به این مشکل شوری خاک گفته می‌ شود. بسته به شرایطی مانند مرحله رشد، نوع گیاه، نوع خاک و شرایط اقلیمی، میزان شوری خاک و نوع آن می‌ تواند متفاوت باشد. املاحی مانند پتاسیم، کلسیم، منیزیم و سدیم به عنوان کاتیون‌ ها و همچنین آنیون‌ هایی مانند کلراید، نیترات، سولفات و بی‌ کربنات می‌ توانند از جمله دلایلی باشند که سبب بروز شوری خاک می‌ شوند.

استفاده از بهترین روش‌ های اصلاح شوری خاک می‌ تواند مشکلاتی که املاح موجود یعنی سولفات، منیزیم، کلرید سدیم و سولفات سدیم به وجود می‌ آورند را برطرف نمایند. گیاهان هنگامی که در زمین‌ هایی بدون خاک شور قرار داشته باشند، رشد بهتری داشته و محصولات با عملکردی مطلوب‌ تر در اختیار شما قرار می‌ گیرند.

عوامل ایجاد شوری خاک کدامند؟

قبل از اینکه به معرفی بهترین راه‌ های اصلاح شوری خاک بپردازیم، بهتر است که با عوامل ایجاد کننده این مشکل شما را آشنا کنیم. بر اثر انباشت طبیعی و طولانی مدت املاح موجود در خاک، شوری به وجود می‌ آید. این پایان کار نیست و عوامل دیگری نیز سبب می‌ شوند که سولفات کربنات، منیزیم و کلسیم آزاد شده و با مشکل شوری خاک مواجه شویم. مهمترین عوامل بروز شوری خاک را می‌ توان موارد زیر نام برد.

عدم زهکشی مناسب خاک

هوازدگی سنگ‌ های مادری

بالا آمدن آب‌ های شور زیرزمینی و رسیدن به آن ها به لایه‌ های سطحی خاک

انتقال شن‌ های حاوی نمک توسط بادهای دریایی

نفوذ آب دریا در امتداد ساحل

در کنار مواردی که عنوان کردیم عوامل دیگری نیز وجود دارند که سبب شوری خاک می‌ شوند. به عنوان مثال به واسطه تبخیر زیاد آب نسبت به بارش در مناطق خشک و نیمه خشک و عدم کیفیت بارش که نمی‌ تواند سبب آبشویی نمک‌ ها شود، بر روی لایه‌ های خاک می‌ توان تجمع املاح را مشاهده نمود. این عامل نیز می‌ تواند به عنوان یکی از دلایل شوری خاک در نظر قرار گیرد. برخی از فعالیت‌ های انسانی را نیز می‌ توان از جمله عوامل بروز شوری خاک نام برد. از جمله فعالیت‌ های انسانی که سبب بروز این مشکل می‌ شوند، می‌ توان به موارد زیر اشاره نمود.

حذف پوشش گیاهی منطقه

غرقاب شدن زمین با آب‌ های دارای نمک زیاد

سیستم آبیاری بدون زهکشی مناسب

استفاده زیاد از کودها فاضلاب و پساب‌ های صنعتی

تاثیر مخرب شوری خاک بر زمین‌ های کشاورزی

اصلاح خاک شور از آنجایی حائز اهمیت است که این مشکل می‌ تواند اثرات مخربی بر روی صنعت کشاورزی داشته باشد. زمین‌ های کشاورزی که دارای خاک شور هستند، نمی‌ توانند مواد غذایی و آب را جذب کنند. به همین دلیل توانایی گیاهان در این نوع زمین‌ ها به مراتب کاهش می‌ یابد.

یکی دیگر از بزرگترین اثرات مخرب شوری خاک بر روی کشاورزی، کاهش رشد و عملکرد گیاهان است. با وجود اینکه امروزه برای رشد بهتر گیاهان و محصولات کشاورزی و بهبود عملکرد آن ها راهکارهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌ گیرند ولی در زمین‌ هایی که دارای خاک شور هستند، هیچ کدام از این راهکارها نمی‌ توانند موثر عمل کنند. مواردی که عنوان کردیم تنها بخشی از اثرات مخرب خاک شور بر زمین کشاورزی و گیاهان هستند. علاوه بر مواردی که عنوان کردیم، مشکلات زیر را می‌ توانیم مهم‌ ترین مضرات شوری خاک برای کشاورزی نام ببریم.

کاهش حاصلخیزی خاک

توانایی کمتر گیاهان برای جذب مواد غذایی و آب

افزایش مصرف آب (با توجه به اینکه خاک‌ های شور توانایی لازم برای نگهداری آب را ندارند)

کاهش رشد و عملکرد گیاهان

اختلال در ساختار خاک

کاهش عملکرد کمی و کیفی محصولات کشاورزی

تحمیل خسارات مالی سنگین به گلخانه داران، باغداران و کشاورزان

شور شدن آب‌ های زیرزمینی

تشکیل لایه سفید رنگ رسوب بر روی خاک

افزایش هزینه‌ های تولید که برای مقابله با شوری خاک باید آن ها را پرداخت

با توجه به اینکه خاک شور بستری مناسب برای رشد آفات و بیماری‌ ها به وجود می‌ آورد، می‌ تواند سبب تحریک رشد این مشکلات شود. علاوه بر این یکی دیگر از مشکلات شوری خاک، سوختگی برگ‌ ها است.

بهترین روش‌ های اصلاح خاک شور

اکنون که به طور کلی با اصطلاح خاک شور و مشکلات آن آشنایی به دست آورده‌ اید، می‌ توانیم به سراغ معرفی بهترین راه‌ های اصلاح خاک شور برویم. خوشبختانه راهکارهای مختلفی برای مقابله با این مشکل وجود دارد. از آبشویی گرفته تا استفاده مناسب از سیستم‌ های آبیاری و همچنین بکارگیری بهترین کود جهت رفع شوری خاک را می‌ توان راهکارهایی نام برد که در این زمینه مورد استفاده قرار می‌ گیرند.

• آبشویی، یکی از بهترین روش‌ های اصلاح خاک شور

بدون تردید یکی از بهترین روش‌ های اصلاح شوری خاک، آبشویی است. برای اصلاح خاک شور، حفظ تعادل نمک مطلوب و شستشوی نمک‌ های اضافی راهبردی بی‌ نظیر به شمار می‌ رود. جهت انجام این کار باید آب کافی برای شست و شوی نمک را تامین کرد. به اندازه مناسب باید بر روی سطح خاک، آب کم نمک اضافه نمود تا نمک‌ ها حل شده و سپس بتوان آن ها را به ریشه انتقال داد. برای انجام این کار لازم است که آب نسبتا عاری از نمک به ویژه نمک‌ های سدیمی را به کار گرفت. با انجام آزمایش می‌ توان سطح املاح آب را تعیین کرد. بهترین آب برای انجام این کار آب ppm 2000-1000 خواهد بود.

اگر این کار را برای اصلاح خاک شور بر روی زمین‌ هایی که ساختار و زهکشی مناسبی دارند انجام دهید، نتیجه به مراتب بهتری از آن دریافت می‌ کنید. پس از انجام آبشویی مجددا باید آزمایش‌ های لازم را انجام داد تا متوجه شوید چه مقدار از نمک بر روی خاک باقی مانده است. اگر آب به خوبی نتواند درون خاک نفوذ داشته باشد، املاح نیز حذف نشده و از خاک خارج نمی‌ شوند.

• دوره آبیاری کوتاه مدت، یک روش کاربردی برای اصلاح شوری خاک

یکی دیگر از راه‌ های اصلاح خاک شور، انجام آبیاری کوتاه مدت است. با توجه به اینکه آبیاری کارآمد همواره در رشد محصولات کشاورزی تاثیرگذاری بالایی از خود نشان می‌ دهد، توصیه می‌ کنیم جهت رفع شوری خاک از این روش استفاده نمایید. منظور از انجام آبیاری کوتاه مدت این است که پس از آبیاری زمین زراعی در فاصله کم مجددا آبیاری را انجام دهید. بکارگیری این روش می‌ تواند علاوه بر رفع شوری خاک موجب کاهش غلظت محلول در خاک نیز شود.

برای انتقال نمک از روی خاک و اطراف ریشه و انتقال دادن آن به قسمت زیرین ریشه‌ ها، آبیاری بیش از نیاز می‌ تواند راهکاری مناسب باشد. با وجود اینکه انجام این کار ممکن است مشکلاتی به بار بیاورد و سبب شستن آفت کش‌ ها و از بین رفتن مواد مغذی مورد نیاز گیاه شود ولی یک راهکار عالی برای رفع شوری خاک محسوب خواهد شد. اگر قصد دارید این روش را از بین راه‌ های اصلاح خاک شور به کار بگیرید، توصیه می‌ کنیم که فصل پاییز را انتخاب نمایید. با توجه به اینکه سطح مواد مغذی خاک در این فصل نسبت به سایر فصول پایین‌ تر است و امکان از بین رفتن مواد مغذی کاهش می‌ یابد، این بازه زمانی می‌ تواند ایده آل باشد.

• استفاده از بهترین کود رفع شوری خاک

بدون تردید یکی از بهترین روش‌ های اصلاح خاک شور، بکارگیری بهترین کودهای موجود در بازار خواهد بود. خوشبختانه برای زمین‌ های شور و اصلاح آن ها علاوه بر اینکه روش‌ های دیگر وجود دارد، امروزه می‌ توان از انواع کودها کمک گرفت. هنگامی که سطح نمک خاک بیش از حد استاندارد باشد، برای اصلاح شوری خاک بهترین نوع کود، کودهای ارگانیک خواهند بود. انواع کودهای آلی یا ارگانیک متشکل از میکروارگانیسم‌ های زنده، فضولات حیوانی و پسماندهای گیاهی به خوبی می‌ توانند شوری خاک را از بین ببرند. علاوه بر این بکارگیری کود هیومیک اسید نیز شرایط را برای کشت گیاهان به خوبی فراهم می‌ کند. انواع کودهای حاوی گوگرد نیز تاثیرگذاری ایده‌ آلی برای اصلاح خاک شور خواهند داشت. با افزودن کودهای حاوی گوگرد به خاک می‌ توان به خوبی گامی بلند جهت اصلاح خاک شور برداشت.

اگر به دنبال استفاده از بهترین کود برای رفع شوری خاک هستید، کارشناسان مجموعه کودیران به شما کمک می‌ کنند تا بتوانید در این زمینه بهترین انتخاب را داشته باشید. ما با عرضه بهترین کودها برای رفع شوری خاک به شما کمک می‌ کنیم تا مشکل به وجود آمده را بتوانید به خوبی برطرف کنید.

نحوه استفاده از کود برای رفع شوری خاک

اگر برای اصلاح خاک شور به دنبال استفاده از بهترین کودهای موجود در بازار هستید، لازم است چند نکته کلیدی را در نظر بگیرید. قبل از انجام هر کاری باید تحلیل دقیق و تجزیه کاربردی از خاک را انجام داد. انجام آزمایش خاک کمک می‌ کند تا نوع شوری و میزان آن را بتوان مشخص نمود.

نکته مهم دیگر که هنگام استفاده از بهترین کود برای اصلاح خاک شور باید آن را در نظر بگیرید، بکارگیری دوز مناسب خواهد بود. استفاده بی‌ رویه از کودها نه تنها مشکل شوری خاک را برطرف نمی‌ کند بلکه ممکن است موجب ایجاد مشکلات جدید نیز شود. لازم است که برای انجام این کار با کارشناسان و مشاورین مشورت گرفته تا به شما دوز دقیق مصرفی را بیان کنند.

در گام آخر هنگام استفاده از بهترین کود رفع شوری خاک، آبیاری مناسب را باید در نظر گرفت. با استفاده از روش آبیاری استاندارد می‌ توان به شستشوی نمک‌ ها از روی خاک کمک نمود. یک سیستم آبیاری کاربردی و کارآمد می‌ تواند به گیاهان کمک کند تا کود را به شکل بهتری جذب نمایند.

اصلاح شوری خاک با ژیپس، یکی از بهترین مواد کاهش دهنده شوری خاک

بررسی راه‌ های اصلاح خاک شور ما را به یک روش دیگر تحت عنوان استفاده و افزودن ژیپس می‌ رساند. با اضافه کردن ژیپس می‌ توان به اصلاح خاک‌ های شور و قلیایی پرداخت. ژیپس نوعی کانی معدنی و غیر آلی به شمار می‌ رود که می‌ توان آن را در سنگ‌ های پوسته زمین یافت کرد. افزودن این عنصر به خاک سبب می‌ شود که کربنات و بی‌ کربنات سدیم به سولفات تبدیل شده و با استفاده از این راهکار به کاهش نمک خاک کمک نمود. اگر به دنبال استفاده از این ماده برای اصلاح شوری خاک هستید، باید ابتدا بستر را فراهم کنید. مرطوب بودن خاک لازمه اضافه کردن این ماده خواهد بود. یادآور می‌ شویم که برای هر هکتار باید چند تن از این ماده را تامین کرد. اگر به دنبال یکی از بهترین مواد کاهش دهنده شوری خاک هستید، استفاده از ژیپس را توصیه می‌ کنیم.

اصلاح خاک شور با گچ

در بررسی راه‌ های اصلاح شوری خاک به یک روش جالب برخورد می‌ کنیم. با استفاده از گچ می‌ توان معجزه در اصلاح خاک شور مشاهده نمود. برخی از کشاورزان و باغداران ترجیح می‌ دهند اصلاح خاک شور سدیمی با گچ را انجام دهند. با توجه به قیمت کم، حلالیت مناسب و قابل دسترس بودن، این ماده می‌ تواند یک روش کاربردی به شمار رود. گچ را به دو شکل در تولید کارخانجات کودهای فسفاته و به صورت معدنی می‌ توانیم مشاهده نماییم. با توجه به اینکه سرعت حلالیت گچ‌ هایی که در کارخانجات کودهای فسفاته وجود دارند نسبت به گچ‌ های معدنی بیشتر است، می‌ توان از آن برای رفع شوری خاک کمک گرفت. برای اصلاح خاک شور سدیمی گچ الک شده ریز می‌ تواند عملکرد بسیار مناسبی داشته باشد. جهت انجام این کار ابتدا باید گچ را الک کرده و سپس آن را بر روی سطح خاک پخش نمود. اکنون برای مخلوط کردن گچ با خاک از شخم زدن یا دیسک زدن باید استفاده کرد. تاثیر گچ مخلوط شده با لایه ۵۰ سانتی متری خاک در مقایسه با گچ پخش شده بیشتر بوده و می‌ توان با انجام این کار به کاهش سدیم کمک کرد.

اصلاح خاک شور با گوگرد

تاثیر گوگرد بر اصلاح خاک شور به گونه‌ ای است که امروزه کارشناسان و متخصصین کشاورزی تاکید می‌ کنند برای رفع این مشکل به سراغ انجام این کار بروید. با استفاده از اسیدها و گوگرد می‌ توان به اصلاح خاک شور کمک کرد. گوگرد که از جمله ضروری‌ ترین عناصر برای رشد گیاهان به شمار می‌ رود، نقش کلیدی در فعال کردن بخش زیادی از آنزیم‌ ها دارد. علاوه بر این استفاده از انواع کودهای حاوی گوگرد سبب می‌ شود که روند پروتئین سازی برای گیاهان به بهترین شکل بهبود یابد. در کنار این موارد، گوگرد یکی از بهترین مواد اصلاحی برای رفع شوری خاک و همچنین حذف سدیم از روی خاک به شمار می‌ رود. این عنصر می‌ تواند به بهبود خواص شیمیایی و فیزیکی خاک کمک فراوان کند. تحقیقات نشان داده است که استفاده از کودهای حاوی گوگرد به شکل استاندارد می‌ تواند به بهبود شرایط خاک کمک فراوان داشته باشد. گوگرد شرایط شیمیایی خاک را بهبود داده و به گیاه و محصول کشاورزی کمک خواهد کرد تا عناصر غذایی را بهتر جذب کند.

لازمه کار این است که برای اصلاح خاک شور با گوگرد به سراغ استفاده از بهترین کودهای حاوی این عنصر بروید. علاوه بر این به هیچ عنوان به صورت خودسر نباید از گوگرد به مقدار نامتعارف برای رفع شوری خاک استفاده نمود.

اصلاح خاک شور با اسید هیومیک

هنگامی که صحبت از بهترین روش‌ های اصلاح خاک شور می‌ شود، این کودها هستند که می‌ توانند خودنمایی کنند. بدون شک هیومیک اسید یکی از بهترین کودهای موجود در بازار برای اصلاح خاک شور است. از جمله فواید استفاده از اسید هیومیک برای اصلاح شوری خاک را می‌ توان بهبود ساختار خاک عنوان کرد. به واسطه بهبود تهویه و افزایش ماده آلی، این نوع کود می‌ تواند کمک فراوان به بهبود ساختار خاک داشته باشد. رفع شوری خاک و همچنین افزایش قابلیت دسترسی گیاهان به مواد مغذی را می‌ توان از جمله مهمترین فواید کود اسید هیومیک برای اصلاح خاک شور نام برد.

با بررسی راه‌ های اصلاح خاک شور به استفاده از اسید هیومیک نیز برخورد می‌ کنیم. هیومیک اسید به بقایا و مولکول‌ های تجزیه شده مواد آلی و اطلاق می‌ شود. انواع کودهای ارگانیک حاوی هیومیک اسید برای خاک ضرورت دارند. علاوه بر اینکه استفاده از هیومیک اسید برای اصلاح خاک شور موثر است، بکارگیری این نوع کود می‌ تواند به افزایش جوانه‌ زنی کمک فراوان کرده و همچنین به جذب مواد غذایی نیز کمک داشته باشد. با استفاده از اسید هیومیک می‌ توان مواد سمی خاک را حذف کرد. هیومیک اسید به تحریک میکرو ارگانیزم های خاک نیز کمک می‌ کند.

کشت گیاهان مقاوم به شوری خاک

همانگونه که می‌ دانید برخی از گیاهان و محصولات کشاورزی در مقابله با شوری خاک مقاوم هستند. در خاک‌ های قلیایی و شور می‌ توان به کشت گیاهانی مانند چغندر، شبدر، پنبه، ذرت خوشه‌ ای و جو پرداخت. زمین‌ هایی که دارای خاک شور هستند را می‌ توان با آبیاری سنگین به گونه‌ ای به مبارزه با نمک‌ های سطحی هدایت کرد. انجام آبیاری سنگین می‌ تواند موجب دور کردن نمک‌ های سطحی از دسترس ریشه‌ ها شود.

کاهش تبخیر از سطح خاک

در بررسی راه‌ ها و روش‌ های اصلاح خاک شور به کاهش میزان تبخیر از سطح خاک می‌ رسیم. انجام این کار علاوه بر اینکه می‌ تواند موجب حفظ رطوبت و روی خاک زمین کشاورزی شود، به جلوگیری از انتقال نمک به ناحیه رشد ریشه نیز منجر خواهد شد. آبیاری در سطح متعادل با هدف شستشوی نمک‌ های خاک و همچنین کاهش تبخیر مورد تاکید قرار دارد.

• استفاده از کلرید کلسیم، یکی از روش‌ های اصلاح خاک شور

یکی دیگر از راه‌ های اصلاح شوری خاک، استفاده از کلرید کلسیم است. نسبت به گچ، کلرید کلسیم دارای حلالیت بیشتری بوده و می‌ تواند برای شوری خاک اثرگذاری ایده‌ آلی داشته باشد. با توجه به شستشوی سریع کلرید کلسیم و به واسطه اینکه در خاک‌ های غیر آهکی کاهش غلظت املاح را می‌ تواند به وجود بیاورد، یک راهکار عالی برای رفع شوری خاک به شمار می‌ رود. کلرید کلسیم می‌ تواند پس از اصلاح خاک شور سدیمی به تشکیل سله نیز کمک کند. ترکیب گچ و کلرید کلسیم می‌ تواند برای اصلاح خاک شور اثرگذاری فوق العاده‌ ای داشته باشد.

• آبیاری به روش نوین

خوشبختانه امروزه در امر آبیاری پیشرفت‌های زیادی حاصل شده است با انجام آبیاری نوین هیچگونه نگرانی بابت کشت محصولات کشاورزی در خاک‌های شور نخواهید داشت. در واقع اگر آبیاری به روش نوین را انجام دهید نیاز به اصلاح خاک نبوده و می‌توان در هر نوع خاکی به کشت محصولات مختلف پرداخت این روزها روش‌های نوینی مانند آبیاری بارانی و آبیاری قطره‌ای ابداع شده که با استفاده از آنها می‌توان به اصلاح شوری خاک کمک نمود علاوه بر این به کارگیری روش‌های آبیاری نوین بر روی رشد گیاهان تاثیر مثبت و اثرگذاری فوق‌العاده‌ای خواهد گذاشت

سخن پایانی

اصلاح شوری خاک یکی از دغدغه‌ های کشاورزان در نقاط مختلف کشور است. با توجه به اینکه در نواحی خشک و نیمه خشک کشور در چند سال اخیر با افزایش شوری خاک مواجه شده‌ ایم، برای مقابله با این معضل لازم است که از بهترین روش‌ ها کمک گرفت. با اصلاح خاک شور و همچنین استفاده از روش‌ های اصولی برای کشت محصولات کشاورزی و گیاهان می‌ توان به بهره‌ وری بیشتر در کشور کمک کرد. ما در مجموعه کودیران به واسطه تجربه و تخصصی که داریم، شما را یاری می‌ کنیم تا از بهترین کود برای رفع شوری خاک استفاده کنید. کارشناسان و مشاورین مجموعه ما آماده پاسخگویی به سوالات شما در این زمینه هستند.