معرفی انواع روش‌ های کود دهی، بهترین روش کود دهی کدام است؟

آشنایی با انواع روش‌ های کود دهی کمک می‌ کند تا بتوانید برای تقویت محصولات زراعی و باغی و همچنین تامین مواد مغذی و عناصر مورد نیاز آن ها از بهترین روش استفاده کنید. انواع روش‌ های کود دهی کشاورزی و باغداری هر کدام دارای مزایا و معایبی هستند. هر شیوه‌ ای که بخواهید از طریق آن انواع مواد آلی معدنی یا بیولوژیکی که حاوی مواد مغذی و عناصر مفید هستند و برای تقویت خاک به کار گرفته می‌ شوند را بر روی زمین‌ های کشاورزی و باغ اعمال کنید را کود دهی می‌ نامیم.

در واقع می‌ توان گفت که یکی از مهمترین نهاده‌ های بخش کشاورزی، کود است. اهمیت کود در بخش کشاورزی سبب شده که کشاورزان و باغداران نگاه ویژه‌ ای به این نهاده داشته باشند. بدون تردید استفاده غیر اصولی از انواع کود نه تنها هیچگونه فایده‌ ای برای محصولات ندارد بلکه می‌ تواند موجب کاهش عملکرد کمی و کیفی آن ها نیز شود. به همین علت لازم است که هدف خود را از کود دهی شناسایی کرده و بسته به نوع کشت، نوع کود و همچنین نوع سیستم آبیاری که از آن استفاده می‌ کنید بهترین نوع کود را در اندازه مناسب به کار گیرید. رشد مطلوب گیاه و حصول حداکثر کیفیت و کمیت محصول نیازمند این است که از مقدار متعادل و کافی عناصر پرمصرف و کم مصرف در خاک استفاده کنید. ما در مجله مجموعه کودیران (کیمیا رویش مهر پارس) در این مقاله 0 تا 100 انواع روش‌ های کوددهی را به زبان ساده و کاربردی بیان خواهیم کرد.

انواع روش‌ های کود دهی کدامند؟

انواع روش‌ های کوددهی را که مرور می‌ کنیم متوجه می‌ شویم برای انجام این کار می‌ توان از مدل‌ های مختلفی استفاده کرد. اینکه کشاورز قصد دارد از چه روشی استفاده کند به عوامل زیادی بستگی دارد. از جمله فاکتورهایی که در انتخاب یکی از انواع روش‌ های کود دهی می‌ تواند موثر باشد، نوع محصول است. علاوه بر این روش کاشت و همچنین ماشین آلات و ادواتی که برای کود دهی در اختیار دارید را می‌ توان موارد دیگر دانست که در انتخاب روش کود دهی موثر هستند.

یکی دیگر از مواردی که در انتخاب روش‌ های کوددهی می‌ تواند تاثیرگذار باشد، نوع سیستم آبیاری به شمار می‌ رود. بسته به مواردی که عنوان کردیم، می‌ توان از انواع روش‌ های کود دهی استفاده نمود. ما در این مطلب ابتدا روش‌ های سنتی و متداول که در سال‌ های قبل مورد استفاده قرار می‌ گرفته‌ اند را توضیح خواهیم داد. یادآور می‌ شویم که برخی از کشاورزان همچنان از روش‌ های سنتی برای کود دهی استفاده می‌ کنند. امروزه انواع روش‌ های کوددهی مدرن هر کدام دارای مزایا و معایبی هستند که می‌ توان از طریق آن ها عناصر مفید و مواد معدنی مورد نیاز خاک و گیاه را تامین کرد.

1. کود دهی به صورت پخش سطحی

بررسی انواع روش‌ های کود دهی به درختان و محصولات زراعی ما را در گام نخست به روش پخش سطحی می‌ رساند. در این روش کود دهی انواع کود را می‌ توان قبل از شروع کاشت و هنگامی که زمین در حال آماده سازی است را اعمال نمود. در این شکل کود دهی به صورت پخش سطحی استفاده از نیروی انسانی و به شکل دستی است یک کارگر ماهر می‌ تواند مقدار مشخصی کود را درون یک کیسه قرار داده و آن را بر روی گردن خود آویزان نماید. سپس کودها را در دست خود مشت کرده و در حالی که قدم رو به جلو برمی‌دارد، می‌ تواند آن را بر روی زمین پخش کند.

پس از پخش کردن کود به روش پخش سطحی، می‌ توان از طریق دیسک سبک و از طریق شخم آن را با خاک مخلوط کرد. این روش کوددهی را بیشتر در مزارع و هنگامی که قصد استفاده از انواع کودهای جامد گرانوله مانند کودهای فسفاته، کودهای گوگرد گرانوله و کودهای پتاسه داشته باشیم به کار خواهیم گرفت. برای استفاده از انواع کودهای جامد روش پخش سطحی می‌ تواند مورد استفاده قرار گیرند. یادآور می‌ شویم که استفاده از این روش برای بکارگیری کودهای شیمیایی، مورد تایید کارشناسان کشاورزی نیست.

از جمله مزایای این روش می‌ توان به ساده بودن اجرای آن اشاره کرد. در عین حال معایب کوددهی پخش سطحی بسیار بیشتر هستند. به عنوان مثال استفاده از کود دهی سطحی برای تامین کودهای جامع و انواع کودهایی که دارای حلالیت کم بوده اصلا مناسب نیست. با توجه به اینکه جذب عناصری مانند فسفر و گوگرد از طریق ریشه انجام می‌ گیرد، این روش به واسطه محدودیت‌ هایی که دارد، نمی‌ تواند کاربردی باشد. در روش کود دهی به شکل پخش سطحی مقدار کودی که مصرف می‌ شود بالا بوده و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.

2. روش کوددهی ماشینی ( پخش کود به روش سانتریفیوژ)

این دستگاه سوار شونده بوده و می‌ توان آن را بر روی بازوهای عقب تراکتور نصب کرد. میزان خروج کود توسط درب دریچه‌ ای و با اهرم بندی مناسب به صورت دستی می‌ تواند کم و زیاد شود. علاوه بر این قرار گرفتن یک توری دانه درشت در بالای مخزن کود نیز از ورود کلوخ و مواد اضافی به داخل مخزن کود جلوگیری می‌ کند. با وجود اشکالات زیاد و معایبی که روش کوددهی ماشینی دارد ولی بخش زیادی از کشاورزان بنا بر دلایل مختلف ترجیح می‌ دهند از این روش استفاده کنند.

یکی دیگر از انواع روش‌ های کوددهی که در آن به جای کارگر از برخی ماشین آلات استفاده می‌ شود را روش کود دهی ماشینی می‌ نامیم. در این روش برای سهولت و بالا بردن سرعت کار می‌ توان از انواع ماشین جهت پخش کردن کود بر روی سطح زمین استفاده کرد. از روش کود دهی ماشینی برای بکارگیری کودهای آلی گرانوله و کودهای جامد می‌ توان استفاده نمود. دستگاه کودپاش دورانی یا سانتریفیوژ در این روش به کار گرفته می‌ شود. با بکارگیری روش کود دهی ماشینی می‌ توان حجم قابل توجهی از کود (200 تا 300 کیلوگرم) را درون مخزن دستگاه ریخته و با توجه به سرعت دوران و قطر صفحه، میزان پاشش را بین ۶ تا ۱۲ میلی‌ متر تنظیم کرد.

از جمله مزایای کود دهی ماشینی می‌ توان به بالا بودن سرعت کار در مقایسه با روش پخش دستی اشاره کرد. با این حال معایبی نیز روش کود دهی ماشینی دارد که می‌ تواند کشاورز را از بکارگیری این راهکار منصرف کند.

3. کود دهی با دستگاه کودکار، یکی از انواع روش‌ های کود دهی

یکی دیگر از انواع روش‌های کوددهی که توسط کشاورزان مورد استفاده قرار می‌ گیرد، بکارگیری دستگاه کودکار است. این دستگاه را که بیشتر با نام کودکار و بذرکار می‌ شناسیم، می‌ توان هم برای کوددهی و هم برای کاشت بذر به کار گرفت. همزمان و همراه بذرکاری، دستگاه کودکار می‌ تواند در مناسب‌ ترین محل کود را قرار دهد. کشاورزانی که به دنبال قرار دادن کودها به صورت دقیق و به میزان مناسب هستند و قصد دارند از روش صحیح برای کوددهی گیاهان استفاده کنند، ترجیح می‌ دهند به سراغ دستگاه کودکار بروند. در استفاده از این روش کوددهی، نوع محصولی که قصد دارید اعمال کنید دقیقا در کنار بذر و به عمق ۲ سانتی‌ متری پایین‌ تر از آن قرار خواهد گرفت. از جمله مزایای کوددهی با دستگاه کودکار می‌ تواند افزایش توسعه ریشه، بهبود رشد و نمو و افزایش محصول دهی مطلوب اشاره نمود.

4. روش کوددهی نواری

بررسی انواع روش‌ های کود دهی ما را به کود دهی نواری می‌ رساند. در این روش به صورت نواری در یک یا دو سمت بذر و یا در زیر آن، کود قرار گرفته می‌ شود. بیشتر در کاشت صیفی جات و یا کشت‌ های ردیفی مانند ذرت، پنبه و چغندر قند می‌ توان از کوددهی به صورت نواری استفاده کرد. عمل کود دهی نواری با استفاده از دستگاه کودکار انجام می‌ گیرد. همزمان با بذرکاری گیاهان وجینی می‌ توان کودپاشی نواری را انجام داد. در کشت مسطح قرار دادن کود به صورت نواری با دستگاهی انجام می‌ گیرد که شامل یک مخزن کود، یک لوله انتقال کود و وسایل لازم برای شیار دادن خاک است. با این حال در کشت جوی و پشته ای مقدار کود مورد نیاز بر روی زمین ریخته شده و سپس توسط شیارسازی که در جلوی ردیف کار قرار دارد در زیر پشته قرار خواهد گرفت. اگر نگاهی به کشت‌ های طالبی، هندوانه یا خربزه داشته باشید، متوجه می‌ شوید که در کنار جوی آب کاشت آن ها صورت گرفته و فاصله بین هر ردیفه که به چند متر می‌ رسد.

چند نکته برای کود دهی به صورت نواری وجود دارد. به عنوان مثال قرار دادن کودهایی مانند کودهای فسفره که سرعت بالایی برای تثبیت در خاک دارند سبب می‌ شود که سطح تماس کود با خاک کمتر شده و تثبیت کمتری به وقوع بپیوندد. نکته دیگر این است که هر اندازه مقدار کود مصرفی بالاتر رود و یا کود محلول‌ تر، بافت خاک درشت‌ تر و همچنین حساسیت محصول به کود بالاتر باشد باید فاصله بین نوار کود و بذر را بیشتر در نظر گرفت.

از جمله معایب کوددهی نواری می‌ توان به بالا رفتن احتمال سوختگی گیاهچه هنگامی که فاصله کود با بذر گیاه کمتر از حد نرمال است اشاره نمود. علاوه بر این به واسطه حذف محدود کود دهی، حجم کمتری از خاک مورد استفاده ریشه قرار می‌ گیرد.

5. روش کود دهی به صورت کود آبیاری

یکی از مهمترین روش‌ های کود دهی، روش کود آبیاری نام دارد. هر نوع روشی که در آن مصرف کود همراه با آب آبیاری باشد را کود آبیاری می‌ نامیم. روش کود آبیاری خود دارای انواع مختلفی بوده که بسته به نوع کشت و نیازی که دارید می‌ توان بهترین مدل را انتخاب کرد.

در واقع می‌ توان گفت که کود آبیاری فرآیندی است که از طریق سیستم آبیاری می‌ توان مواد غذایی و عناصر مورد نیاز گیاهان را تامین کرد. در بکارگیری این تکنیک از طریق سیستم آبیاری، کود محلول در دسترس گیاهان قرار می‌ گیرد.

کود آبیاری یکی از انواع روش‌ های کوددهی بوده که دارای مزایای مختلفی است. در روش کود آبیاری عناصر مقوی مورد نیاز گیاه در آب حل شده و به صورت مستقیم در دسترس گیاه قرار می‌ گیرند. به همین علت ریشه گیاه می‌ تواند با کیفیت بیشتری مواد مغذی را جذب کند.

با مقایسه انواع روش‌ های کود دهی و بررسی مزایا و معایب هر کدام می‌ توان بیان کرد که کود آبیاری مناسب‌ ترین و دقیق‌ ترین روش است.

6. کود آبیاری سنتی

هنگامی که صحبت از انواع روش‌ های کوددهی می‌ شود و به روش کود آبیاری برخورد می‌ کنیم، بخش زیادی از کشاورزان به سیستم‌ های مدرن و نوین فکر می‌ کنند. در عین حال بد نیست بدانید که ما یک روش کود آبیاری سنتی نیز داریم. در این روش کود آبیاری، کشاورزان در مسیر جریان آب کیسه کود اوره را قرار می‌ دهند. هنگامی که کیسه اوره در کانال آبیاری قرار می‌ گیرد، عناصر و مواد موجود در آن با سرعت زیاد حل شده و غلظت زیاد کود را در زمان‌ های اولیه آبیاری به همراه دارد. به همین علت تلفات کود در کانال آبیاری افزایش می‌ یابد. علاوه بر این از دیگر معایب کود آبیاری سنتی می‌ توان به ذیل یکنواخت اعمال شدن آن در طول مزرعه اشاره کرد.

برخی از کشاورزان از روش پیشرفته‌ تر برای کود آبیاری سنتی استفاده می‌ کنند. در این روش یک بشکه حاوی کود در مسیر ورود آب به مزرعه قرار گرفته و شیر بشکه که حاوی کود است باز می شود. با باز کردن شیر بشکه، کود و مواد معدنی موجود در آن به داخل مزرعه وارد خواهند شد.

بهترین زمان استفاده از کود آبیاری سنتی هنگامی است که شیب زمین و طول آن استاندارد باشند.

7. روش کوددهی چالکود، از انواع روش‌ های کوددهی به درختان

یکی دیگر از پرکاربردترین انواع روش‌ های کود دهی، چالکود است. در این روش که کنار ریشه درختان معمولا یک چاله یا گودال حفر می‌ شود، می‌ توان کود مورد نظر را درون آن قرار داد. معمولا در فصل خواب درخت و زمستان استفاده از روش چالکود را توصیه می‌ کنیم. علاوه بر این در سایه انداز درخت در اواخر پاییز یا اواخر زمستان نیز استفاده از روش کوددهی چالکود می‌ تواند کاربردی باشد. متناسب با اندازه درخت می‌ توان در اطراف آن ۲ تا ۴ عدد چاله حفر کرد. بهترین ابعاد چاله حفر شده ۴۰ در ۵۰ سانتی متر است. چاله کنده شده در اطراف درخت را با کودهای شیمیایی و کود دامی می‌ توان پر کرد. مکانی که چاله را حفر می‌ کنید باید در مسیر آب قرار گرفته باشد. نگهداری مناسب از چاله کمک می‌ کند که تا چند سال بتوان از آن برای کوددهی درختان استفاده کرد.

اگر از بین انواع روش‌ های کوددهی از چالکود استفاده می‌ کنید، لازم است که در بکارگیری آن رطوبت و تهویه مناسب را مد نظر داشته باشید. خشک بودن و یا خیس بودن بیش از حد توده کود داخل چالکود کارایی آن را به شکل قابل توجهی کاهش می‌ دهد. اگر قصد استفاده از کود دامی را در چالکود دارید، در هر هکتار ۲۰ تا ۳۰ تن به کار بگیرید. پس از اعمال این مقدار کود تا ۲ الی ۳ سال نیاز به تکرار آن نخواهید داشت.

از جمله مزایای استفاده از روش چالکود می‌ توان به جلوگیری از خشکیدگی سرشاخه‌ های درختان میوه و همچنین توسعه ریشه درختان در خاک‌ های آهکی اشاره نمود. این روش عملکرد و کیفیت میوه‌ ها را بهبود داده و نفوذ پذیری آب به داخل خاک را افزایش می‌ دهد.

با این حال از جمله معایب روش کود دهی چالکود می‌ توان به احتمال صدمه زدن به ریشه تازه درختان در صورت حفر چاله به شکل غیر اصولی اشاره نمود. علاوه بر این روش چالکود برای کود دهی بر روی تمام گیاهان اثرگذاری ندارد.

8. روش کوددهی کانال کود

یکی دیگر از انواع روش‌ های کوددهی، روش کانال کود نام دارد. در باغ‌ های میوه می‌ توان این روش را مورد استفاده قرار داد. روش کوددهی کانال کود برای باغ‌ های میوه‌ ای که به صورت متراکم درختان آن قرار گرفته‌ اند انتخابی مناسب است. اگر کود و آب را به گونه‌ ای اعمال کنید که بتواند به عمق ۴۰ سانتی‌ متری خاک نفوذ کند، جذب آن توسط ریشه‌ های مویین درختان بهتر صورت می‌ گیرد. هر اندازه نفوذ پذیری خاک بیشتر بوده و همچنین خاک عمیق‌ تر باشد، می‌ توان تاثیر بیشتری از این روش کوددهی مشاهده کرد. در واقع افزایش جریان آب و هوا در خاک سبب می‌ شود که ریشه قدرت بیشتری برای جذب عناصر غذایی و آب داشته باشد. اگر درختان در یک مساحت و حجم کم با ریشه محدود کنار هم قرار گیرند، به ناچار مواد غذایی را لازم است بیشتر دریافت کنند. با توجه به این موارد در زمین‌ هایی که بافت خاک آن ها سنگلاخی، شنی سبک یا تراکم کاشت در آن ها بیشتر باشد، لازم است که با عمق بیشتری مواد غذایی را در اختیار ریشه قرار داد. روش کانال کود قبل از کشت درختان این امر را میسر می‌ کند.

انواع روش‌ های کود دهی درختان

ما تا اینجا انواع روش‌ های کوددهی را برای درختان و گیاهان معرفی کردیم. با این حال روش‌ های کود دهی درختان نسبت به گیاهان و محصولات زراعی می‌ توانند متفاوت باشند. کود دهی به درختان را می‌ توان به صورت خاکی و آبیاری انجام داد. برخی از باغداران ترجیح می‌ دهند به صورت مستقیم کود مورد نظر را بر روی خاک اعمال کنند. برخی دیگر از طریق آبیاری به درختان مواد معدنی و عناصر مورد نیاز را می‌ رسانند.

با بررسی انواع روش‌ های کوددهی می‌ توان متوجه شد که کانال کود و چالکود برای درختان انتخابی مناسب هستند.

بهترین روش کوددهی برای باغات میوه روش چالکود است.

در عین حال اگر قصد کوددهی به باغات متراکم با تعداد نهال‌ های بیشتر را دارید، روش کانال کود را توصیه می‌ کنیم.

بهترین روش کود دهی کدام است؟

الزاما اینکه بخواهیم از میان انواع روش‌ های کوددهی بهترین روش را انتخاب کنیم، به نتیجه خاصی نخواهیم رسید. در واقع برای انتخاب بهترین روش کوددهی باید عوامل مختلفی در نظر گرفته شوند. از جمله فاکتورهایی که در انتخاب بهترین روش کود دهی موثر هستند، می‌ توان به توانایی و قدرت مالی کشاورز، شرایط خاک، نوع گیاه و مساحت مزرعه و باغ اشاره نمود. میزان آب آبیاری و نیازهای تغذیه‌ ای گیاه و درخت نیز از جمله مواردی هستند که در انتخاب بهترین روش کوددهی می‌ تواند موثر باشند.

در انتخاب بهترین روش کود دهی تحلیل خاک برای شناسایی کمبودهای مواد مغذی و عناصر مورد نیاز و ضروری اهمیت زیادی دارد. از انواع کودهای متعادل و آلی با توجه به زمانبندی کوددهی و با انتخاب بهترین روش می‌ توان جهت تغذیه بهینه گیاهان استفاده کرد.

یک اصل کلی وجود دارد که بیان می‌ کند بهترین روش کوددهی، روش کود آبیاری است. با توجه به اینکه در این روش کود دقیقا در محل مورد نیاز گیاه قرار می‌ گیرد، تاثیرگذاری به مراتب بهتری از آن مشاهده می‌ کنیم.

بهترین روش کود دهی برای باغات میوه روش چالکود است.

اگر باغات متراکم با تعداد نهال‌ های بیشتر را قصد دارید کوددهی کنید، توصیه می‌ کنیم از روش کانال کود استفاده نمایید.

برای محصولات جالیزی مانند خربزه، هندوانه و طالبی بهترین روش کوددهی، روش نواری است.

کشاورزان می‌ توانند برای کوددهی غلات مانند گندم، جو و ذرت از روش آبیاری قطره‌ ای به عنوان بهترین روش برای غلات استفاده کنند.

سخن پایانی

آشنایی با انواع روش‌ های کود دهی به شما کمک می‌ کند تا بتوانید برای تامین مواد معدنی و عناصر مورد نیاز گیاه، صیفی جات، محصولات جالیزی و درختان باغات میوه کاربردی‌ ترین گزینه را انتخاب نمایید.

هر کدام از انواع روش‌ های کود دهی دارای مزایا و معایبی هستند. ما در تیم توسعه و تحقیق کودیران (کیمیا رویش مهر پارس) در مطالبی جداگانه به بررسی مزایا و معایب انواع روش‌ های کوددهی خواهیم پرداخت. اگر قصد دریافت اطلاعات بیشتر را دارید، می‌ توانید سوالات خود را با کارشناسان و مهندسین مجموعه ما مطرح کنید.